Կանանց կարգավիճակի հանձնաժողովի 66-րդ նստաշրջանի ուղերձները
Ներկայացնում ենք այս տարի Նյու Յորքում ՄԱԿ-ի կենտրոնակայանում կայացած Կանանց կարգավիճակի հանձնաժողովի 66-րդ նստաշրջանի (CSW66) բացմանը հնչեցված ուղերձները : Հիշեցնենք, ոչ նստաշրջանի առաջնահերթ թեման էր «Գենդերային հավասարության ձեռքբերում և բոլոր կանանց և աղջիկների հզորացում կլիմայի փոփոխության, բնապահպանական և աղետների ռիսկի նվազեցման քաղաքականության և ծրագրերի համատեքստում»:
«Մենք ապրում ենք տղամարդկանց գերիշխող աշխարհում՝ տղամարդկանց գերիշխող մշակույթով»
Մինչ գործողություններ են ձեռնարկվում կլիմայական և բնապահպանական ճգնաժամերին դիմակայելու համար, կանայք շարունակում են հիմնականում դուրս մնալ այն կառույցներից, որտեղ որոշումներ են կայացվում՝ նշել է ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիու Գուտերեշը:
Գուտերեշն իր խորին տագնապն է հայտնել կին իրավապաշտպանների և բնապահպան ակտիվիստների նկատմամբ բռնությունների և սպառնալիքների աճի կապակցությամբ։
«Գենդերային խտրականությունը նշանակում է, որ հողատերերի և առաջնորդների ընդամենը մի փոքր մասն են կանայք»,- բացատրել է նա՝ ասելով, որ նրանց կարիքներն ու շահերը «հաճախ անտեսվում և մի կողմ են մղվում» հողի օգտագործման, աղտոտման, պահպանման և կլիմայի գործողությունների վերաբերյալ քաղաքականության և որոշումների մեջ:
Նա տեղեկացրել է, որ Կլիմայի փոփոխության մասին շրջանակային կոնվենցիայի (UNFCCC), Կիոտոյի արձանագրության և Փարիզի համաձայնագրի շրջանակներում որոշում կայացնող դերերի միայն մեկ երրորդն են զբաղեցնում կանայք, մինչդեռ նրանց բաժին է ընկնում բնապահպանության նախարարների ընդամենը 15%-ը:
Ավելին, 192 ազգային էներգետիկ շրջանակների միայն մեկ երրորդն է ներառում գենդերային նկատառումներ, և դրանք հազվադեպ են դիտարկվում կլիմայի ֆինանսավորման մեջ:
«Սա ևս մեկ անգամ ցույց է տալիս, որ մենք ապրում ենք տղամարդկանց գերիշխող աշխարհում՝ տղամարդկանց գերիշխող մշակույթով»,- գրել է ՄԱԿ-ի ղեկավարը` ընդգծելով «հազարամյակի հայրիշխանությունը, որը բացառում է կանանց և թույլ չի տալիս նրանց ձայնը լսելի դարձնել»:
«Մենք չենք կարող իրականացնել մեր նպատակներից որևէ մեկը՝ առանց բոլորի… այդ թվում՝ տղամարդկանց և տղաների… աշխատելով հանուն կանանց իրավունքների և գենդերային հավասարության»:
ՄԱԿ-ի փորձը կանանց առաջխաղացումն ապահովելու հարցում
ՄԱԿ-ն անշեղորեն շարժվում է դեպի գենդերային հավասարություն իր ներքին համակարգում՝ հայտարարել է ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը։
«Մենք գենդերային հավասարության ենք հասել ՄԱԿ-ի բարձրագույն ղեկավարության շրջանում նախատեսված ժամկետից երկու տարի շուտ,- ասել է Անտոնիու Գուտերեշը: – Քարտուղարությունում կանանց տեսակարար կշիռը 37-ից հասել է 42%-ի։ Առաջընթացի ներկայիս տեմպերով հավասարությունը ձեռք կբերվի 2027 թվականի երկրորդ եռամսյակում։ Միջին մենեջերների մակարդակում գենդերային հավասարության հասնելը մնում է առաջնահերթություն: Մեր ռազմավարությունն աշխատում է, բայց մենք դեռ միայն շարժվում ենք դեպի մեր նախանշած նպատակները»։
Ըստ ՄԱԿ-ի ղեկավարի՝ կանայք ՄԱԿ-ի խաղաղապահ գործողություններում կազմում են քաղաքացիական անձնակազմի 32%-ը։ Կազմակերպության խաղաղապահ գործունեությունը միայն կշահի այն փորձից, որը բերում է անձնակազմում կանանց ներգրավումը, ընդգծել է Գուտերեշը։
Նա նաև ներկայացրել է իր ձեռնարկած քայլերը գենդերային հավասարության ուղղությամբ առաջընթացն ապահովելու համար: «Նախ՝ ոլորտում ղեկավար պաշտոններում կանանց համամասնությունը մեծացնելու նպատակով 2017 թ. ես նախաձեռնեցի Հատուկ ներկայացուցիչների անվանակարգերի գլոբալ կոչը: Մինչ օրս ունենք 700-ից ավելի իրավասու թեկնածուներ, որոնց 40%-ը կանայք են»:
Երկրորդ՝ կազմակերպության բոլոր մակարդակներում հավասարության բարելավման նպատակով ՄԱԿ-ի ղեկավարությունը սահմանել է ժամանակավոր հատուկ միջոցներ գենդերային հավասարության հասնելու համար և բարելավել դրանց մոնիթորինգը: Այս միջոցառումները պահանջում են մենեջերներից ընտրել կին թեկնածուի, եթե նա ունի նույն կամ ավելի բարձր որակավորում, ինչ արական սեռի թեկնածուն, այն մակարդակի պաշտոնի համար, որը դեռևս չունի գենդերային հավասարություն:
«Երրորդը,- շարունակել է Անտոնիու Գուտերեշը,- մենք կվարձենք որակյալ կին թեկնածուների՝ փոխարինելու 4000 աշխատակիցներին, որոնք առաջիկա ինը տարում թոշակի են անցնելու: Նրանց մեծ մասը տղամարդ են»։
Միավորված ազգերի կազմակերպությունը առաջատար դեր կխաղա գենդերային հավասարության առաջմղման գլոբալ ջանքերում՝ եզրափակել է ՄԱԿ-ի ղեկավարը:
«Հայրիշխանությանը դժվար է հաղթել, բայց մենք կարող ենք դա անել»
Հայրիշխանությանը դժվար է հաղթել, բայց մենք կարող ենք դա անել, ընդգծել է գլխավոր քարտուղարը։ Հայրիշխանության կողմնակիցները շարունակում են անտեսել կանանց և աղջիկների իրավունքները կյանքի բոլոր ոլորտներում, մոլորակի բոլոր վայրերում։ «Մենք պետք է վերջ դնենք այդ գործելաոճին»,- ասել է Անտոնիու Գուտերեշը: – Սա միակ ճանապարհն է դեպի խաղաղ, արդար, կայուն և բարգավաճ աշխարհ, որը մենք բոլորս ցանկանում ենք կառուցել»:
Նա նաև հիշեցրել է, որ ՄԱԿ-ն աշխատում է աջակցել կանանց մասնակցությանը և առաջնորդությանը խաղաղության կառուցման և պահպանման յուրաքանչյուր փուլում, այդ թվում՝ իր հատուկ բանագնացների և ներկայացուցիչների միջոցով, որոնք նախագծում և աջակցում են ռազմավարություններ ավելի ներառական, խաղաղ գործընթացների համար:
Նրա խոսքով՝ ՄԱԿ-ի հատուկ քաղաքական առաքելություններում գենդերային հարցերով խորհրդականները նպաստում են կանանց մասնակցությանը և երաշխավորում, որ նրանց առաջնահերթությունները «անբաժանելի» են բոլոր քաղաքական ջանքերի համար՝ նկարագրելով կանանց առաջնորդությունը որպես «ոչ միայն արդարության խնդիր, այլև համայնքների և հասարակությունների ճկունության գրավական»:
Մենք չենք կարող չնկատել, որ մեր աշխարհում խաղաղության վտանգավոր վիճակը փոխկապակցված է հայրիշխանության և գենդերային անհավասարության հետևանքների հետ»,- ասել է Գուտերեշը:
Բավական է առաջնորդվել միայն «տղամարդկանց գերակշռող լուծումներով»
ՄԱԿ-ի Շրջակա միջավայրի ծրագրի (UNEP) գործադիր տնօրեն Ինգեր Անդերսենն ասել է, որ «բավական է առաջնորդվել միայն տղամարդկանց գերակշռող լուծումներով»:
Էկոլոգիական բազմակողմանիությունը աշխուժացնելու համար նա ասել է, որ «կարևոր է», որ կանայք դրվեն «որոշումների կայացման հիմքում»։
Կանանց կարգավիճակի հանձնաժողովի վերահսկող դերը
ՄԱԿ-ի Տնտեսական և սոցիալական խորհրդի (ECOSOC) նախագահ Քոլեն Վիքսեն Քելապիլը հիշեցրել է, որ որպես օժանդակ մարմին՝ Կանանց կարգավիճակի հանձնաժողովը շարունակում է վերահսկել և մշտադիտարկել 2030 թվականի Կայուն զարգացման օրակարգի և զարգացման նպատակների, մասնավորապես, գենդերային հավասարության՝ ԿԶՆ 5-ի իրականացումը:
Այս կապակցությամբ Հանձնաժողովի աշխատանքը կմնա կենտրոնական ECOSOC համակարգի համար՝ ուղղորդելու մարդկանց վրա հիմնված և գենդերային զգայուն վերականգնումը COVID-19 համավարակից»,- ասել է նա՝ հիշեցնելով, որ հուլիսին կայանալիք բարձր մակարդակի քաղաքական ֆորումը կուսումնասիրի ԿԶՆ 5-ի իրականացման առաջընթացը` ի լրումն այլ գլոբալ նպատակների:
Կանանց կարգավիճակի հանձնաժողովի աշխատանքը մնում է «էական»՝ ամրապնդելու գենդերային հավասարության, կանանց հզորացման գլոբալ շրջանակը և քաղաքականություն մշակողներին խորհուրդ տալով «ինչպես ինտեգրված և բազմակողմ ձևով առաջ տանել այս կարևոր նպատակները»:
Կանանց կարգավիճակի հանձնաժողովի նախագահ Մաթու Ջոյինին իր ելույթում երիտասարդ կանանց անվանել է «փոփոխության շարժիչ ուժերը կլիմայի գործողության և իրազեկման համար»:
«Մենք պետք է ապահովենք, որ նրանց առաջնորդությունը և բովանդակալից ներդրումն այս ոլորտներում ներառվեն որոշումների կայացման գործընթացներում»:
Կանայք և աղջիկները ողջ աշխարհում դիմում են Հանձնաժողովին՝ որպես գենդերային հավասարության և կանանց լիազորությունների առաջատար մարմին՝ առաջնորդության համար»:
Հաջորդ գլխավոր քարտուղարը կին պետք է լինի
ՄԱԿ-ի Գլխավոր վեհաժողովի նախագահ Աբդուլլա Շահիդը նշել է, որ ՄԱԿ-ի գոյության 76 տարիների ընթացքում ընդամենը չորս կին է ընտրվել վեհաժողովի նախագահ, և ոչ մի կին երբեք չի ընտրվել որպես գլխավոր քարտուղար:
«Սա պետք է շտկել»,- ասել է նա։ «ՄԱԿ-ը չի կարող կոչ անել ամբողջ աշխարհում կիրառել ոսկե ստանդարտները, ինչ վերաբերում է գենդերային հավասարությանը և կանանց հզորացմանը, բայց չկիրառել այս չափանիշը տանը»:
Աբդուլլա Շահիդն ասել է, որ ինքն «անձնապես» կառաջնորդի` կոչ անելով, որ հաջորդ գլխավոր քարտուղարը կին լինի:
«Միացե՛ք ինձ այս պարզաբանման կոչին»,- հրավիրել է նա մասնակիցներին:
Աղոթք խաղաղության համար
ՄԱԿ-ի կանանց գործադիր տնօրեն Սիմա Բահաուսը իր ելույթի սկզբում ուշադրություն է հրավիրել «բոլոր ճգնաժամերի և հակամարտությունների վրա»՝ հիշեցնելով, որ դրանք «իրենց ամենաբարձր գինն են պահանջում կանանցից և աղջիկներից»՝ Մյանմայից մինչև Աֆղանստան, Սահելից մինչև Հայիթի և Սիրիա, դեպի Սոմալի, Եմեն և Եթովպիա, «Ուկրաինայում սարսափելի պատերազմով», նորագույն հավելումով:
Արձագանքելով գլխավոր քարտուղարին՝ նա ասել է, որ «Ուկրաինա ներխուժումը պետք է ավարտվի, պատերազմը պետք է ավարտվի, խաղաղությունը պետք է տիրի»։
«Ամեն օր մենք տեսնում ենք ուկրաինացի կանանց և աղջիկների կյանքին, հույսերին և ապագային հասցված վնասը»,- շարունակել է տիկին Բահուսը՝ կրկնելով համերաշխությունը Ուկրաինայի կանանց հետ՝ հարգանքի տուրք մատուցելով «նրանց քաջությանն ու տոկունությանը»:
«Եվ ես աղոթում եմ, որ նրանք, և բոլոր նրանք, ովքեր հակամարտություն են ապրում, շուտով խաղաղություն ունենան»:
Հոդվածը պատրաստվել է ՕքսԵՋեն հիմնադրամի կողմից՝ «Նոր Հայաստան՝ ժամանակակից խորհրդարան» ծրագրի շրջանակներում: Ծրագիրն իրականացվում է ՄԱԿ-ի Զարգացման ծրագրի կողմից՝ ՀՀ Ազգային ժողովի հետ համագործակցությամբ, Միացյալ Թագավորության «Լավ կառավարման հիմնադրամի» և Շվեդիայի կառավարության ֆինանսական օժանդակությամբ։
