Գենդերային հավասարությունը՝ զարգացման նախադրյալ

Գենդերային հավասարությունը ոչ միայն մարդու իրավունքների իրացման պահանջ է, այլ քաղաքակրթության ցուցանիշ է և զարգացման կարևոր նախադրյալ:

Գենդերային հավասարության հայեցակարգի հիմքում դրված է մարդկության թիվ մեկ երազանքը՝  սոցիալական արդարության գաղափարը: Կանայք կազմում են մոլորակի բնակչության կեսը  և հանրային կյանքում իրենց ներգրավումից է կախված  ողջ մարդկության ներուժի լիարժեք իրացումը.  սկսած տնտեսական զարգացման ցուցանիշների վերելքից մինչև խաղաղության, ներդաշնակության և զարգացման ապահովում:

Հասարակությունը, որը բացառում է կանանց մասնակցությունը զարգացման գործընթացներին, երբեք և ոչ մի ոլորտում  չի կարող հասնել իր ողջ ներուժի իրացմանը: Կանանց աշախատուժի անտեսումը  չի կարող արդյունավետ մրցակցություն ապահովել գլոբալ տնտեսության մեջ, իսկ  կառավարման ոլորտում կանանց թերներկայացվածությունը հարցականի տակ է դնում   քաղաքական համակարգի և իշխանության լեգիտիմությունը: Սոցիալական ոլորտում կանանց իրավունքների ստորադասումը հանգեցնում է կանանց նկատմամբ բռնության իր բոլոր բացասական հետևանքներով ընտանիքների, երեխաների և ողջ  հանրության համար:

Պատահական չէ, որ գենդերային հավասարությունը Կայուն զարգացման օրակարգի առանցքային նպատակներից մեկն է և ՄԱԿ-ի անդամ բոլոր երկրները պարտավորություն են ստանձնել առնվազն մինչև  2030 թվականը ապահովել կանանց ու տղամարդկանց լիարժեք մասնակցությունը Կայուն զարգացման 17 նպատակները իրագործելու ընթացքում: 

Գենդերային հավասարությունը ավելին է, քան իրավունքների հավասարությունը

Գենդերային հավասարությունը գերակա խնդիր դարձնելը նշանակում է տալ բնակչության կեսին `կանանց և աղջիկներին, ոչ միայն բոլոր իրավունքներն, այլ նաև հնարավորությունները` իրենց ներուժն իրացնելու համար: Գենդերային հավասարությունն ավելին է քան իրավահավասարությունը, այն հավասար հնարավորությունների և   հավասար արդյունքների խնդիր է դնում և լուծում:

Հավասար իրավունքների և հավասար հնարավորությունների բանաձևը,  որը կոչված է վերացնելու կանանց հռչակված իրավունքների և դրանց արդյունավետ իրացման հարցում առկա խզումը, առաջին անգամ շրջանառության մեջ դրվեց 1995 թվականին կայացած  Կանանց 4-րդ համաշխարհային խորհրդաժողովում ընդունված Պեկինի  հռչակագրով և Գործողությունների ծրագրով:  Հետագայում այդ բանաձևը համալրվեց նաև հավասար արդյունքի կոնցեպտով: 

Ո՞վ է շահում գենդերային հավասարությունից

Գենդերային հավասարության հայեցակարգը վերաբերում է կյանքի բոլոր ոլորտներին և ներառում է իրավունքների և հնարավորությունների ողջ շրջանակը` նախադրյալներ ստեղծելով  կանանց ու տղամարդկանց միասնական առաջընթացի համար:  Այս առումով, «ո՞վ է շահում գենդերային հավասարությունից»  հարցի պատասխանը միանշանակ է՝  գենդերային հավասարությունը շահավետ է բոլորի համար և բոլոր ոլորտներում:

Շահում են և՛ կանայք, և՛ տղամարդիկ,

• քանի որ բոլորն են հնարավորություն ստանում իր ներդրումն անել երկրի զարգացման ու բարգավաճման համար և իր օգուտը ստանալ այդ գործընթացներից:

Շահում են կանայք,

• քանի որ գենդերային հավասարությունն երաշխավորում է ոչ միայն իրավական պաշտպանություն և սեռի սկզբունքով խտրականության բացառում , այլ ինքնադրսևորման հանարավորություն, ռեսուրսների և ծառայությունների հավասար հասանելիություն, անձնական, հանրային և քաղաքական կյանքում որոշումներ կայացնելու հավասար մասնակցություն:

Շահում են տղամարդիկ,

• քանի որ գենդերային հավասարությունը թուլացնում է ճնշումը տղամարդկանց վրա «առնականության չափանիշներին» համապատասխանելու առումով, դարձնում նրանց կյանքը պակաս ստրեսային։ 

Շահում են ընտանիքները,

• քանի որ գենդերային հավասարությունը նպաստում է ընտանիքի ամրապնդմանը հավասարության արժեքների շուրջ, ոչ թե ստորադասության սկզբունքնով կամ ավանդույթի ուժով։

Շահում է ողջ հասարակությունը,

• քանի որ գենդերային հավասարությունը նպաստում է կանանց և աղջիկների դեմ ուղղված բռնության կանխարգելմանը, ավելի ապահով և առողջ է դարձնում հասարակությունը։

Շահում է կառավարման համակարգը.

• Գենդերային հավասարությունը ժողովրդավարության կայացման կարևոր նախադրյալ է և չի կարելի խոսել իրական ժողովրդավարության մասին եթե բնակճության կեսը չի մասնակցում իրեն իսկ վերաբերող որոշումների կայացմանը:
• Գենդերային հավասարությունը բարձրացնում է կառավարման արդյունավետությունը, նպաստում հաշվետվողականության ու թափանցիկության սկզբունքների ներդրմանը, կոռուպցիայի նվազեցմանը, բարեվարքությանը, բարելավվում է քաղաքական մթնոլորտը։
• Որոշումների ընդունման մակարդակում, այդ թվում ընտրովի մարմիններում, կանանց ներկայացվածության «կրիտիկական զանգվածի» ապահովումը  հանգեցնում է պետական քաղաքականության հումանիզացմանը, նպաստում ընդունվող որոշումների սոցիալական ուղղվածությանը և  որոշումների կայացման նոր առավել ժողովրդավար մշակույթի ձևավորմանը:

Շահում է քաղաքական օրակարգը,

• Քաղաքականության մեջ կանանց ներգրավմամբ այն ավելի շատ է մոտեցվում բոլոր քաղաքացիների կարիքների և սպասումներին։
• Կանանց ներկայացվածության բարձրացումը խորհրդարանում նպաստում է ավելի արդար ու սոցիալական ուղղվածությամբ օրենսդրության ընդունմանը։

Շահում է տնտեսությունը,

• Կանանց մուտքը աշխատաշուկա բազմակի դրական ազդեցություն է թողնում տնտեսության վրա, բարձրանում է մարդկային կապիտալի օգտագործման արդյունավետությունը, կրճատվում է աղքատությունը, բարձրանում է կյանքի որակը:
• Զբաղվածության ոլորտում գենդերային խզման կրճատումը և կանանց նկատմամբ խտրականության վերացումը բերում է տնտեսական աճի, ՀՆԱ-ի ավելացմանը, որոշ փորձագիտական  գնահատականներով, գենդերային հավասարությունը կարող է համաշխարհային տնտեսությանը 12 տրիլիոն դոլար ավելացում ապահովել մինչև 2025 թվականը.

• Կանանց եկամուտների ավելացումը կրկնակի դրական ազդեցություն է գործում ընտանիքների բարեկեցության վրա, քան տղամարդկանց եկամուտի նույն չափով ավելացումը:
• Բիզնես ձեռնակությունները, որոնց ղեկավար կազմում կանայք կազմում  են 30 տոկոսից ավելի շահութաբեր են։

Գենդերային հավասարության օգուտները բացահայտող փաստարկների նույնիսկ ամփոփ ներկայացումը հաստատում է այն  համոզմունքը, որ գենդերային հավասարությունը ոչ միայն մարդու հիմնական իրավունք է, այլ  խաղաղության, բարգավաճման, կայուն զարգացման  անհրաժեշտ նախապայման: